କ୍ୱାଡ ପରେ ଭାରତ ବର୍ତ୍ତମାନ ରୁଷ ଏବଂ ଜାପାନ ସହିତ ଏକ ନୂତନ ମିଳିତ ମଞ୍ଚରେ ଚୀନ୍କୁ ବୁଦ୍ଧି ଶିଖାଇବ
କରୋନା ପରେ ଭାରତ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ରୁଷର ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିକୁ ନେଇ ଆଲୋଚନା କରି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥା ବଡ଼ ଜିଓ-ଷ୍ଟ୍ରାଟେଜିକ୍ ପଦକ୍ଷେପ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ସମାନ କ୍ରମରେ, ଭାରତ ଏବଂ ରୁଷ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜାପାନ ସହିତ ଏକ ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ଟ୍ରାକ ୨ ନିର୍ମାଣ ହେବାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ବିଚାର କରୁଛନ୍ତି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ରୁଷକୁ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ସହଜ ହେବ । ଗତ ସପ୍ତାହରେ ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ହର୍ଷ ଶ୍ରୀଙ୍ଗଲା ରୁଷର ଉପ-ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ (ଇଗୋର ମର୍ଗୁଲୋଭ)ଙ୍କ ସହ ରୁଷ-ଭାରତ-ଜାପାନ ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ସହଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ସହିତ ଭାରତ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିଛି । ପ୍ରଥମତଃ ଚୀନ୍ର ବଡ଼ ଭାଇଙ୍କ ପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ରୁଷ ସିଧାସଳଖ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ଯୋଗଦେବେ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟରେ, ରୁଷର ଯୋଗଦାନ ସତ୍ତ୍ୱେ ଏସିଅନ ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍ ଇନିସିଏଟିଭ୍ କେନ୍ଦ୍ରରେ ରହିବ, ଯାହା ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକାରେ ରଖିବ । ଏହି ଦୁଇଟି କାରଣ ପାଇଁ ଚୀନ୍ ପରାସ୍ତ କରିବାରେ ସଫଳ ହେବ ଏବଂ ରୁଷ ମଧ୍ୟ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ଯୋଗ ଦେବ ।
ଅବଶ୍ୟ, ଯେତେବେଳେ ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍ କଥା ଆସେ, ରୁଷ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ବିରୋଧ କରେ ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ‘ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ମନାକରେ । ଚଳିତ ବର୍ଷ ଜାନୁଆରୀରେ ରୁଷର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଗି ଲାଭ୍ରୋଭ (ସର୍ଗି ଲାଭ୍ରୋଭ) କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସଂଘକୁ ଏସିଆ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ଅବସ୍ଥିତ ସଂରଚନାକୁ ପୁନଃ ସମୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଭାରତ ‘ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ’ ଅଞ୍ଚଳରେ ନିଜର ସ୍ୱାର୍ଥ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ରୁଷକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଛି । ନିକଟରେ ରୁଷର ଭାରତୀୟ ଦୂତ ଡି.ବି ଭେଙ୍କଟେଶ ଭର୍ମା କହିଛନ୍ତି ଯେ ରୁଷ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକ ଜଡ଼ିତ ହେଉ ।
ଡିବି ଭେଙ୍କଟେଶ ଭର୍ମା କହିଥିଲେ, “ଭାରତ ଏବଂ ରୁଷ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ନିଜର ସ୍ୱାର୍ଥ ବାଣ୍ଟୁଛନ୍ତି ।” “ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍” ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାନ୍ତି, ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୃଦ୍ଧିର ଏକ କ୍ଷେତ୍ର ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା କୌଣସି ଦେଶ ଏକପାଖିଆ ଭାବରେ ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳର ଲାଭ ଉଠାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ।
ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍ ଇନିସିଏଟିଭ୍ ଉପରେ ରୁଷର ବାଧା ସତ୍ତ୍ୱେ ଭାରତ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜାପାନ ଏବଂ ରୁଷ ସହିତ ଏକ ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ସହିତ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରି ରୁଷକୁ ନିଜ କୋର୍ଟରେ ରଖିବାକୁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛି । ଏଠାରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବାର ବିଷୟ ହେଉଛି ଯେ ବାଂଲାଦେଶ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ମିଆଁମାର ଏବଂ ଆଫ୍ରିକାର ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ସଂଯୋଗ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକଳ୍ପରେ ଭାରତ ଏବଂ ଜାପାନ ମିଳିତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି ।
ଭାରତ ଏବଂ ଜାପାନ ମିଳିତ ଭାବେ ରୁଷକୁ ବୁଝାଇ ପାରିବେ, ଯାହା ରୁଷର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଉପରେ ପଡ଼ିଥିବା ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ଚୀନ୍ର ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।
ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବାବେଳେ ଭାରତ ଏବଂ ଜାପାନ ଭଳି ଅର୍ଥନୀତି ସହିତ ମିଳିତ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ଏବଂ ପ୍ରକଳ୍ପ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରୁଷର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭ୍ଲାଦିମିର ପୁଟିନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଲୋଭିତ କରିବ, ଯାହାକୁ ସେମାନେ ମନା କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।
ଏହି ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗତ ବର୍ଷ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଏବଂ ସିଞ୍ଜୋ ଆବେଙ୍କ ରୁଷର ଦୂର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ଗସ୍ତ ସମୟରେ ଆସିଥିଲା । ରୁଷ ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍କୁ ବିରୋଧ କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ରୁଷ ନିଜେ ଇଣ୍ଡୋ-ପାସିଫିକ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନେକ ଆଗ୍ରହ ରହିଛି । ରୁଷର ପୂର୍ବ ଅଞ୍ଚଳର ୪୫୦୦ କିଲୋମିଟରରୁ ଅଧିକ ଉପକୂଳ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ଅଛି । ଚୀନ୍ର ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ଆଖିରୁ ମସ୍କୋ ଏହାର ପୂର୍ବ ଅଞ୍ଚଳ ବିଷୟରେ ଅସୁରକ୍ଷିତ ଥିବାରୁ ଚୀନ୍ ଏହି ଉତ୍ସ ସମୃଦ୍ଧ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ନଜର ରଖିଛି । ସମ୍ପ୍ରତି ଚୀନ୍ର ଗଧିଆ ଯୋଦ୍ଧାମାନେ ରୁଷର ଦୂର ପୂର୍ବ ସହର ଭ୍ଲାଡିଭୋଷ୍ଟୋକକୁ ମଧ୍ୟ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ।
କରୋନା ପରଠାରୁ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତିରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦେଶ ସହ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରି ଚୀନ୍କୁ ପୃଥକ କରିବାକୁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ରୁଷ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦେଶ, ଯାହା ଅନ୍ୟ ଦେଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଶ୍ୱାସ କରିବା କଷ୍ଟକର କାରଣ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପରେ ରୁଷର ଅର୍ଥନୀତି ଚୀନ୍ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
ତେବେ ଇଣ୍ଡୋ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ରୁଷ ଭାରତ ସହ ହାତ ମିଳାଇବ । ଯଦି ଦେଖାଯାଏ, ରୁଷର ଆଜି ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି – ପ୍ରଥମେ ୨୦୧୪ରେ କ୍ରାଇମବ୍ରାଞ୍ଚ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟରେ ଏହାର ପୂର୍ବ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ।
ଯଦି ରୁଷ ଏହି ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ସହଯୋଗରେ ଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ଏବଂ ତା’ପରେ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ରୁଷକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜଗତର ପ୍ରତିବନ୍ଧକରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଭାରତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବ । ଆଜି ଭାରତ ରୁଷକୁ ବିଶ୍ୱର ତୃତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଅର୍ଥନୀତି ଜାପାନ ସହିତ ମିଳିତ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଦେଉଛି । ଆସନ୍ତାକାଲି ଭାରତ ୱାଶିଂଟନ୍ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ରୁଷକୁ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ । ତେଣୁ ରୁଷ ଭାରତର ବିଶ୍ୱ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଉପରେ ଭରସା କରିପାରିବ ।
ତାହା ହେଉଛି, କ୍ୱାଡର ସଫଳତା ପରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଭାରତ, ରୁଷ ଏବଂ ଜାପାନ ଭାରତର ଭାରତ ପ୍ରଶାନ୍ତ ନୀତିରେ ଏକ ନୂତନ ଦିଗ ଆଣିପାରିବେ ଯାହା ଭାରତର ସ୍ଥିତିକୁ ଆହୁରି ଦୃଢ଼ କରିବ ଏବଂ ଚୀନ୍କୁ ଘେରି ରହିବାରେ ସଫଳତା ପାଇବେ ।